Propriyosepsiyon, eklem pozisyon duyusudur. Vücudumuzun çevremizdeki yönünü algılama yeteneğini tanımlayan tıbbi terimdir. Uzayda veya çevrenizde nerede olduğunuzu bilinçli bir şekilde düşünmek zorunda kalmadan hızlı ve özgürce hareket etmenizi sağlar.
Propriyosepsiyon, insanların doğrudan bacaklarına bakmak zorunda kalmadan uzuvlarını kontrol etmelerini sağlar.
Propriyosepsiyon nedir aslında Propriyosepsiyon bir geribildirim döngüsüdür. Sinir sistemi içinde bulunduğumuz pozisyonu beynimize anlatır.
Kolun gözümüz kapalı olsa bile başımızın üzerine kaldırıldığını söyleyebilmemiz bir propriyosepsiyon örneğidir. Diğer örnekler olarak, yüzeye bakmıyor olsanız bile, üzerinde durduğunuz yüzeyi algılama yeteneğinizi içerebilir. Kaldırım boyunca yürüseniz veya çimenli bir yüzeye doğru yürüseniz, vücudunuz propriosepsiyon nedeniyle yüzeydeki değişime nasıl uyum sağlayacağını bilir.
Propriyosepsiyon Sisteminin Anatomisi
Propriyosepsiyon beynimize uzuvların pozisyonu hakkında bilgi veren duyusal sinir uçlarından gelir. Beyninizle iletişim kuran ve ekleminizin hangi pozisyonda olduğunu ve eklemin çevresindeki kaslarda ne kadar gerilme olduğunu söyleyen, kaslarınız ve eklemlerinizde uzmanlaşmış sinirler vardır. Sinirler, her kas demetini çevreler, beyninizle vücudunuzun kaslarına ve eklemlerine ne olduğu hakkında bir iletişim sistemi oluşturur.
Propriyoseptif sistem, kaslarda, eklemde ve bu eklemlerin etrafındaki ligamanlarda bulunan reseptör sinirlerinden oluşur. Bunlara kas iğciği ve Golgi tendon organları denir ve bölgede ne kadar gerginlik veya kasılma derecesi olduğunu sürekli ölçer.
Reseptörler, gerilimi algılayabilir, bu bilgiyi omurilik aracılığıyla spinocerebellar kanal boyunca, işlendiği serebelluma giderken iletebilir. Beyin daha sonra istenen hareketi üretmek için kaslara büzülme veya gevşeme sinyalleri vererek yanıt verir. Bu sistem bilinçaltındadır, bu hareketleri düşünmemize gerek yoktur ve bu hareketlerde düzeltmeler veya ayarlamalar yapabiliriz.
Propriyosepsiyon Bozulursa Ne Olur?
Bir yaralanma veya ameliyattan sonra propriyosepsiyonunuz zayıfsa, farkına bile varmayabilirsiniz. Bir eklem hasar gördüğünde veya bir ligament kısmen veya tamamen yırtıldıktan sonra, acı çeken kişinin propriyoseptif kabiliyetinde azalma olacaktır. Sabit olmayan yüzeylerde yürürken, dengenizi kaybetmek üzereymiş gibi hissedebilirsiniz.
Üst ekstremite yaralanmaları da propriyosepsiyon kaybına neden olabilir. Bir yere ulaşmakta zorluk çekebilir ve hassas hareket gerektiren ince motor görevlerde sorun yaşayabilirsiniz.
Propriyosepsiyonu Geliştirmek
Yaralanma veya hastalıktan sonra denge ve propriyosepsiyon egzersizleri gerçekleştirilir. Örneğin ön çapraz bağ yaralanmasından sonra, fizyoterapistiniz, dizinizin pozisyonunu anlamanıza yardımcı olmak için sizinle birlikte çalışabilir. Size denge egzersizleri yaptırabilir.
Bunlar örnek olarak şunları içerebilir:
- T-Stance denge egzersizi
- BOSU ball adımları
- Üst ekstremite fonksiyonel uygulama ve hareketleri
Propriyosepsiyon egzersizlerinin ilerlemesi, üzerinde durduğunuz yüzeyi değiştirerek yapılabilir. Bir yastık veya köpük parçası üzerinde durmayı deneyin. Gözleriniz kapalı dururken görsel sisteminizi ortadan kaldırarak propriyosepsiyonunuzu geliştirebilirsiniz.
Bir görevi yaparken her seferinde uzuvlarımıza bakmak zorunda kalsaydık, bu, bacaklarımızı her hareket ettirdiğimizde aşağı bakmak ya da basketbol oynarken kollarımıza bakmak anlamına gelirdi. Hemen hemen her yarı-karmaşık fiziksel görev neredeyse imkansız hale gelirdi.
Propriyoseptif sistem herhangi bir günlük iş için önemlidir, ancak hareketlerin ciddi şekilde karmaşık olabileceği ve aynı anda hareket eden birkaç farklı vücut parçasını içerdiği spor dallarında (tenis, atletizm) çok önemlidir.
