Stres ve Beslenme: Stres Beslenmeyi Nasıl Etkiler?

COVID-19 pandemisini yarattığı mevcut sosyal ve ekonomik koşullar da göz önüne aldığımızda; kendimizi evde sıkışıp kalmış, stresli ve sıkılmış hissedebiliyoruz. Bu da yemek yeme davranışlarınızı değiştirmiş olabilir. Pandemi ve özellikle kapanma süreçlerinde evde geçirdiğimiz süreler artarken beslenme tarzlarının değiştiğini söyleyen pekçok insanla karşılaştık. Bilimsel olarak, stres durumunda metabolizma değişir ve her zamankinden daha farklı besinler tüketme ihtiyacında olabiliriz. Bazı bireyler stres durumunda hızla kilo alırken, tersine hızlı bir kilo kaybı da gözlenebilir.

Peki şöyle başlayalım, Stres Nedir?

Stres, vücudun dengesini bozabilecek durumlarla karşılaşması sonucu verdiği tepkidir. Stres, sağlıksız beslenme alışkanlıkları ve iştah üzerindeki genel etkileriyle birlikte sağlık sorunlarına da yol açabilir.

Stresliyken Neden Daha Çok Yeriz?

Ara sıra, özellikle stres zamanlarında abur cubur, fast food tarzı bizi doyurmaktan ziyade mutlu edecek yiyecekler tüketmek tamamen normal olsa da düzenli olarak aşırı yemek yemek; fiziksel ve zihinsel sağlığınıza zarar verebilir.

Vücudumuz strese kortizol düzeylerini artırarak yanıt verir ve bu da vücudu “savaş veya kaç” durumuna hazır hale getirir. Adrenal bezleri tarafından salınan bir stres hormonu olan ve iştahı artıran kortizol, stres durumunda artar. Algılanan tehdit ortadan kalktığında ise kortizol seviyeleri normale döner. Ancak stres her zaman mevcutsa, kortizole aşırı maruz kalabilirsiniz. Bu yüzden pek çok insan strese rahatlatıcı yiyecekler arayarak tepki vermenin yollarını arar. Yani stres dolu bir hayatı olan, iş temposunda stresi yüksek dozlarda ve devamlı yaşayan bireylerin kortizol seviyelerini düşürmesi ve buna bağlı olarak sağlıklı beslenmesi daha da zordur.

Son zamanlara günlük hayatımıza girmiş olan comfort food terimi; olumsuz duygularımızı gideren yiyecekleri ifade etmektedir. Comfort food besinler genelde karbonhidrat ve yağ oranları yüksek besinlerdir. Fast food, yüksek rafine şeker içeren kek, pasta, hamur işi gibi yiyecekler comfort food besinlere örnek gösterilebilir. Bu besinler hızlı ama geçici bir rahatlatma sağlasa da, uzun vadede kilo alımına neden olur.

Stres ve Kilo Kaybı: Bağlantı Nedir?

Bir veya iki kilo düşürmek genellikle endişe kaynağı olmasa da, beklenmedik veya istenmeyen kilo kaybı vücudunuza zarar verir.

Stresli olduğumuzda, vücudumuzun “savaş ya da kaç” modundayken adrenalin ve kortizol gibi hormonları salgılayarak kendini savunmaya aldığını söylemiştik. Adrenalin, vücudunuzu şiddetli aktiviteye hazırlar ancak aynı zamanda yemek yeme arzunuzu da en aza indirebilir. Bu arada kortizol, vücudunuzun bir kriz sırasında gerekli olmayan işlevleri geçici olarak bastırması için sinyal verir. Bu yanıt sonucu karın ağrısı, ishal, kabızlık gibi sindirim ve bağırsak problemleri görülebilir. Kronik stres ve bu semptomların sürekli yaşanması durumu kilo vermenize neden olabilir. Sindirim problemlerinin haricinde, stres duygu durumunuzu etkileyerek yemek yemeyi unutmanıza ve kilo kaybı yaşamanıza neden olabilir.

Burada unutmamak gerekir ki, özellikle stres, yoğunluk, depresyon gibi duygusal durumlar kişiden kişiye farklılık gösterdiğinden kimileri stresli olduğu durumlarda kortizol seviyesi arttığından daha çok etkilenerek kilo alabilir. Kimi bazı insanlar ise stres durumlarında adrenalin hormonunun artışına bağlı olarak yemek yeme isteği en aza ineceği için kilo verebilir. Bu iki durumun da sağlıksız olduğu unutulmamalıdır.

Besinler ve Duygu Durumu

Besinler ve duygu durumu arasındaki ilişki ters yönlü olarak da işleyebilir. Yani yenilen besinler de duygu durumumuzu etkileyebilir. Zeytinyağı, balık, meyve, sebze, fındık, baklagiller, kümes hayvanlarının eti, süt ve işlenmemiş et gibi birçok sağlıklı gıdanın depresyon riski ile ters ilişkili olduğu bulunmuştur. Buna karşılık, şekerli içecekler, rafine gıdalar, kızarmış yiyecekler, işlenmiş et tüketimini kapsayan sağlıksız beslenme alışkanlıklarının artmış depresyon riski ile ilişkili olduğu gösterilmiştir.

Daha mutlu olmak için daha doğru besinler tüketmek gerektiğini, vücudumuzdaki zararlı şeker ve zararlı yağ miktarını en aza indirerek sağlıklı yağlar tüketmemiz gerektiğini unutmamalıyız.

Sağlıklı yağların ne olduğuna ilişkin ayrıntılı bilgi için Sağlıklı Yağlar Nelerdir? yazımızı okuyabilirsiniz.

Ayrıca mutluluk hormonunun bağırsak sağlığı ile yakından ilişkili olduğunu kanıtlayan birçok çalışma mevcuttur. Bağırsaklara ikinci beyin denmesinin yanı sıra Mutluluk Bağırsaklarda Başlıyor demek de yanlış olmayacaktır. Bu anlamda beslenmemizin yanında gerek probiyotik alımları ile gerek sindirim sorunlarını çözerek bağırsaklarımızın sağlığını korumak da son derece önemli.